zondag 30 november 2008

Meer tegenstand

Voor meer tegenstand, maar dan vanuit een iets ander perspectief, verwijs ik je naar Simon van Keep the Faith. Hij heeft aangekondigd om ook de folder "Evolutie of Schepping" stukje bij beetje te bespreken. Ik heb dan ook een link naar zijn blog toegevoegd in de box aan de rechterkant van dit blog.

3. Soorten wetenschap (1)

Ik denk niet dat ik het derde hoofdstuk van "Evolutie of Schepping" kan bespreken in één enkel bericht. Zoals jullie misschien al gemerkt hebben, of anders nog wel zullen merken, is er meestal veel meer tekst en uitleg nodig om misinformatie te ontkrachten dan om het te verspreiden. Om de berichten niet té lang te maken, zal ik dit hoofdstuk dan maar uitsmeren over twee (of meer) berichten.

"Evolutie of Schepping" maakt in dit hoofdstuk onderscheid tussen twee soorten wetenschap: Technische wetenschap en historische wetenschap. Technische wetenschap is de soort wetenschap waar we de computer en lucht- en ruimtevaart aan te danken hebben:
Deze onderzoekt hoe dingen werken. Er kunnen proeven (experimenten) uitgevoerd worden die te herhalen zijn.


Historische wetenschap, aan de andere kant, wordt als volgt gedefinieerd:
Deze probeert te verklaren, hoe in het verleden iets gegaan is. De gebeurtenissen die voorbij zijn, kunnen niet herhaald worden.


Klinkt allemaal vrij redelijk, niet? En toch is dit weer een geval waar het een stuk minder redelijk klinkt als je wat dieper doordenkt.

Allereerst: de wetenschap maakt zelf dit onderscheid niet. Waarom zou dat zo zijn? En waarom maakt "Evolutie of Schepping" dit onderscheid dan wel?

Als je er echt over nadenkt, merk je al gauw dat deze tweedeling geen stand houdt. Zo zijn er vele wetenschappen die niet helemaal in de ene categorie of in de andere vallen. Taalkunde, bijvoorbeeld. Je kunt geen Nederlands studeren zonder ook middeleeuws Nederlands te bestuderen.

Zelfs natuurkunde, waarvan je misschien wel dacht dat het de meest technische van de wetenschappen was valt niet zomaar in die categorie te stoppen. Immers, als je de wetten van de zwaartekracht kent, kun je niet alleen voorspellen waarheen de planeten in de toekomst bewegen, maar kun je ook net zo makkelijk terugrekenen waar ze in het verleden vandaan kwamen.

En zo is het ook met evolutionaire biologie. Deze tak van de biologie bestudeert inderdaad hoe het leven zich in het verleden ontwikkeld heeft - maar ook hoe het leven zich nu ontwikkelt. Daarbij maakt evolutionaire biologie wel degelijk gebruik van experimenten die te herhalen zijn. Een mooi voorbeeld is het werk van Richard Lenski. Lenski plaatste E. Coli bacteriën in een omgeving rijk aan citraat. Van nature kan E. Coli geen citraat verteren, maar mutaties die dit wel mogelijk maken zouden in deze omgeving zeker voordelig zijn. De evolutietheorie voorspelt in dat geval dat uiteindelijk de bacteriën met de mogelijkheid tot citraat consumptie de overhand zullen krijgen. Twintig jaar lang bestudeerde Lenski E. Coli populaties om te zien of dit inderdaad gebeurde, waarbij hij eens in de zoveel tijd een deel van elke populatie in vroor, zodat hij zo nodig het experiment vanaf dat punt kon herhalen. En wat blijkt: niet alleen ontwikkelde één van de populaties uiteindelijk de gewenste eigenschap, Lenski kon dit ook nog eens herhalen met eerder ingevroren populaties die die eigenschap nog niet hadden.

Is evolutionaire biologie dan een historische of dan toch een technische wetenschap? Het zal inmiddels al duidelijk zijn: dit is een onzinnige tweedeling. Misschien dat de wetenschap zelf deze daarom dan ook niet gebruikt. In een volgend bericht zullen we bekijken waarom dit onderscheid dan zo belangrijk is voor de schrijvers van "Evolutie of Schepping".

Deel twee hier.

dinsdag 11 november 2008

2. Wie is God?

Het tweede kopje in "Evolutie of Schepping" komt meteen met de hamvraag: Wie is God? Jammer dat ze die vraag niet beantwoorden. Na een hoop afleidend gepraat over kunstenaars en standbeelden, is de conclusie "de mens zal God niet kunnen begrijpen". Beetje jammer, dacht ik eindelijk eens een antwoord te krijgen, krijg je een dood-doener als dit.

Vreemd genoeg durven ze niet eens God te identificeren als de God uit de Bijbel. Het "denk na blokje" daar meteen onder zegt echter:
Denk na!
De Bijbel zegt dat God de dieren als verschillende soorten geschapen heeft, maar dat de mens naar Gods beeld geschapen is. Wat is het belangrijkste verschil tussen een aap en een mens?
Dus toch. Waarom zeggen ze dat dan niet meteen?

Dit is overigens wel een interessant "Denk na" blokje, één van de weinige die een echt boeiende vraag stelt om over na te denken: wat is het belangrijkste verschil tussen een aap en een mens? Communicatie? Apen communiceren, de mens doet het alleen veel beter. Gereedschap? Apen gebruiken gereedschap, de mens is er alleen veel beter in. Emoties? Verdriet om de doden? Oorlog? Apen hebben het allemaal ook. Er zijn maar weinig echt fundamentele verschillen, als je er echt over nadenkt; de verschillen zijn vooral in gradatie - wat ook te verwachten zou zijn volgens de evolutie theorie.

Ik weet niet echt welk antwoord de auteurs hier zouden willen hebben. Laten we eens kijken of we niet toch wat antwoorden kunnen verzinnen en zien of ons dat helpt de vraag "Evolutie of Schepping" te beantwoorden. Het schrift? Nee, dat helpt ons niets, schrift gaf ons zowel de Bijbel als The Origins of Species. De wetenschap? Hmm, nee, dat zal het ook wel niet zijn. De ziel dan misschien? Hebbes? Ah, maar de ziel is altijd al een centraal onderdeel geweest van religie. Het antwoord "de ziel" kan je dus ook niet helpen om te kiezen tussen "Evolutie of Schepping", want als je dat antwoord geeft heb je eigenlijk al gekozen.

Denk eens echt na!
Als een standbeeld een menselijke schepper nodig heeft, en de mens een goddelijke schepper, wie is dan de schepper van God?

1. Onze gedachten bepalen wat we zien

Dit is het eerste kopje in de brochure "Evolutie of Schepping": Onze gedachten bepalen wat we zien. Het voorspelt al meteen weinig goeds voor de rest van de brochure.

Oppervlakkig gezien lijkt het alsof de auteurs alleen willen uitleggen dat iemands achtergrond invloed heeft op hoe je iets interpreteert. Dat lijkt zo voor de hand te liggen dat daar eigenlijk weinig mis mee lijkt.

Waarom voorspelt deze opening dan toch weinig goeds? Omdat de brochure compleet voorbijgaat aan één van de voornaamste bestaansredenen van de wetenschappelijke methode: het elimineren van persoonlijke vooroordelen. Uiteraard wil dat niet zeggen dat alle wetenschappers onbevooroordeeld zijn, maar ze horen daar wel naar te streven.

Een stukje uitleg van de wetenschappelijke methode is hier misschien niet overbodig. Eén van de manieren waarop de invloed van vooroordelen bestreden wordt, bijvoorbeeld, is door niet te zoeken naar bewijs wat de theorie bevestigt, want dat is veel te makkelijk te vinden als je zoekt met een roze bril op. In plaats daarvan moet je zoeken naar bewijs wat de theorie ontkracht. Als dat lukt, dan zal een wetenschapper zelfs zijn meest geliefde theorie moeten aanpassen, of zelfs helemaal aan de kant moeten zetten.

Een ander belangrijk aspect is dat je werk gepubliceerd wordt zodat andere wetenschappers ernaar kunnen kijken. En als een wetenschapper ergens een fout gemaakt heeft, dan is er altijd wel een andere die bereid is dat aan te tonen. Pas als een theorie vele van deze aanvallen overleefd heeft, zal deze algemeen aanvaard worden.

Terug naar de brochure. Waar gaat deze nu precies de fout in? Hier:
Willen we naar de natuur en de mens kijken als een schepping die door een machtige God gemaakt is, of willen we dat niet?
Samen met de afbeelding eronder wordt er gesuggereerd dat we moeten kiezen: ofwel we kijken naar de natuur kijken vanuit het vooroordeel dat "een machtige God" de natuur geschapen heeft, ofwel vanuit het vooroordeel van de evolutie-theorie. Dit is een logische fout van het type "ongeldige tweedeling". Er zijn namelijk veel meer mogelijkheden. De oude Grieken hadden bijvoorbeeld een heel ander verhaal en dat geldt voor vele volkeren. En er is nog een mogelijkheid: wat nou als we willen proberen de natuur zonder vooroordeel te bekijken? Misschien is het nooit 100% mogelijk, maar we zouden er wel naar moeten streven - en de wetenschappelijke methode geeft ons precies het gereedschap hiervoor.

Dit is wat Darwin probeerde. Het zou duidelijk moeten zijn dat hij niet naar de natuur keek door de bril van de evolutieleer, want die bestond immers nog niet. Hij keek ook niet door de bril van geloof in de Schepping, want dat verhaal stond immers al vast. In plaats daarvan volgde hij de wetenschappelijke aanpak. Zo bevat zijn beroemde boek "The Origin of Species" bijvoorbeeld een heel hoofdstuk waarin hij de mogelijke zwakke punten voor zijn theorie opzoekt. Uiteraard legt hij ook uit waarom de tegenwerpingen op deze punten zijn theorie niet werkelijk in gevaar brengen.

En het stopt niet bij Darwin. Zijn werk is door vele generaties wetenschappers (150 jaar lang!) uitgekamd om te zien of ze zijn theorie konden ontkrachten. Ze vonden inderdaad wel fouten, maar de grote lijnen hebben de tand des tijds doorstaan. Sterker nog, er zijn vele ontdekkingen toegevoegd aan Darwin's werk. Zo gaf de ontdekking en ontrafeling van het DNA ons zoveel meer bewijs dat bijna naadloos in de evolutietheorie paste, dat er tegenwoordig binnen de wetenschap nog maar nauwelijks getwijfeld wordt aan de geldigheid van evolutie.

De suggestie dat we alleen maar evolutie zien omdat we door een "evolutie-bril" kijken is dus onzin en negeert compleet waar die "evolutie-bril" vandaan is gekomen. Waarom suggereren ze dit dan? Ik kan maar één ding bedenken: hun eigen idee dat de wereld geschapen is door "een machtige God" berust op een vooroordeel, en als ze de suggestie kunnen wekken dat dat voor evolutie ook geldt, dan kunnen ze ons hopelijk overtuigen dat we vrijelijk kunnen kiezen aan welk vooroordeel we de voorkeur geven. Dit zal later nog terug komen.
Denk na!
Wie zal in een bos meer zien: een boswachter of een kind dat altijd in de stad gewoond heeft?
Hmm, daar hadden ze misschien wat langer over na moeten denken:
Denk eens echt na!
Wie zal er in de natuur meer zien: een bioloog of een theoloog?

Voorziene vragen

Een paar vragen die ik voorzie, die ik maar het beste meteen uit de weg wil hebben:

Waarom weet jij het beter?
Ik ben geen evolutionair bioloog, of welk ander soort bioloog dan ook. Ik ben gewoon geïnteresseerd in wetenschap in de breedste zin van het woord en lees al jaren alles wat los en vast zit. Wel heb ik een wetenschappelijke opleiding gevolgd, maar dat was op een ander gebied. In de volgende berichten zal ik proberen te laten zien dat een begrip van wetenschap op dit niveau meer dan genoeg is om door de argumenten van deze brochure heen te prikken. Een beetje kennis van logica helpt overigens ook.

Is deze brochure het wel waard om tegenin te gaan?
Misschien niet. Er wordt vaak gezegd dat door met creationisten in debat te gaan, je automatisch erkent dat er wat te debatteren valt en dat hun standpunt van hetzelfde niveau is als het jouwe. Laat me duidelijk zijn: wetenschappelijk gezien is creationisme dood. Als dat niet zo was, dan werd er immers actief onderzoek naar gedaan en gepubliceerd in gerenomeerde wetenschappelijke tijdschriften, in plaats van propaganda te verspreiden.

Is dit blog dan niet ook propaganda?
Dit blog is in ieder geval geen wetenschappelijke publicatie, dat is waar, maar om propoganda te zijn moet ik een ideologie te verkopen hebben. Voor "Evolutie of Schepping: wat geloof jij?" is meteen duidelijk welke ideologie ze verkopen: het Christelijk geloof (hoewel ze vrij vaag zijn over welke variant). Wat verkoop ik dan met dit blog? Beter begrip van de wetenschap. Promotie van logisch nadenken. Da's alles. Nauwelijks een ideologie te noemen - maar dodelijk voor elke ideologie die gebaseerd is op dogmatische acceptatie.

Waarom blog je niet onder je echte naam?
Dat zou ik eigenlijk het liefste willen. Ik geloof sterk in openheid en transparantie. Aan de andere kant heb ik ook geen zin om mensen aan de deur te krijgen die willen proberen mij te bekeren. En gezien het onderwerp, is dat een niet onwaarschijnlijk gevolg, zeker in het gebied waar ik woon. Dus helaas, mijn naam krijg je niet.

Ben je niet gelovig dan?
Nee, maar dat zou er eigenlijk niets mee te maken mogen hebben, toch? Een argument is goed, of niet goed, ongeacht het geloof wat iemand heeft. Wel moet ik toevoegen dat "Dat geloof ik nu eenmaal" geen goed argument is om iemand ergens van te overtuigen, dus dat is in ieder geval één argument wat je van mij niet zult horen.

Dit moet voorlopig maar even genoeg zijn. Als er niet-voorziene vragen binnen komen die veel voorkomen, zal ik ze hier ook toevoegen. Zo heb ik in ieder geval altijd een makkelijke verwijzing voor de meest veelgestelde vragen.

Introductie

Waarom dit blog? Volgend jaar is het Darwin-jaar, ter gelegenheid van het feit dat Darwin dan precies 150 jaar geleden zijn meesterwerk "The Origin of Species" publiceerde. Dit werk is het onderwerp van veel controverse geweest, maar je zou denken dat 150 jaar wetenschappelijke vooruitgang het grootste van die controverse wel uit de wereld geholpen zou hebben. Binnen de wetenschap is dit ook wel zo. Er is zeker nog wel controverse, bijvoorbeeld over welke mechanismen binnen de evolutie het belangrijkste zijn, maar over de grote lijnen is men het toch wel eens: evolutie is echt, en evolutie werkt.

Helaas zijn er nog steeds mensen die kennelijk deze afslag gemist hebben en nog steeds geloven dat het bijbelse scheppingsverhaal een betere verklaring geeft voor de diversiteit van het leven. Daarom worden er begin volgend jaar zo'n 6 miljoen exemplaren van het foldertje "Evolutie of Schepping: wat geloof jij?" verspreid. Deze brochure is hier te bekijken. Deze brochure lijkt voornamelijk gericht op kinderen en roept de lezers herhaaldelijk op om na te denken. Helaas doen ze dit vaak met misleidende informatie en verdraaiing van feiten. Het wordt al snel duidelijk welke conclusie ze je willen laten trekken.

Waarom dit blog? 6 miljoen gezinnen zullen binnenkort deze brochure ontvangen. Velen zullen de fouten van deze brochure meteen doorzien, maar anderen worden misschien nieuwsgierig en zullen er meer van willen weten en het internet op gaan. Ik zou graag willen dat deze mensen internet sites kunnen vinden die betere informatie geven dan de mensen die achter deze brochure zitten zullen doen. Ik zou graag willen dat die mensen begrijpen hoe wetenschap echt werkt, en welke logische en wetenschappelijke fouten er blijkbaar nodig zijn om creationisme te verkopen. Daarom dit blog: beter vast begonnen dan hopen dat anderen het wel even voor ons opknappen.