2012: De Maya-kalender

Er zijn vele varianten van de 2012-mythes te vinden, met verschillende scenario's voor wat er precies staat te gebeuren in december 2012. Maar waar ze het allemaal over eens zijn is dit: de Maya kalender loopt af in 2012. Maar wat betekent dit?

Eerst moeten we kijken naar de kalender van de Maya's zelf. De Maya's hadden meerdere systemen om de datum bij te houden, maar de kalender waar we het hier over hebben wordt "de lange telling" genoemd. Het is eigenlijk een simpel idee: het telt gewoon de dagen sinds een vast beginpunt.

Het tellen zelf gebeurt in een twintig-tallig stelsel, met één uitzondering. 20 dagen (K'in) zijn een 'Winal'. 18 Winal zijn een 'Tun', waarmee een Tun 360 dagen kent, bijna een jaar - daarom wordt er waarschijnlijk niet tot 20 Winal geteld, want 400 dagen zou teveel afwijken van een zonnejaar. Daarna is het weer wel 20-tallig: 20 Tun is een K’atun en 20 K'atun is een Bak'tun.

De Maya's kozen als beginpunt de dag waarop ze dachten dat het huidige tijdperk werd geschapen. Door gebeurtenissen te vergelijken die zowel door de Maya's als door Europeanen zijn vastgelegd en gedateerd, zoals de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika, hebben historici kunnen vaststellen wat deze datum moet zijn geweest: 11 augustus, 3114 jaar voor het begin van onze jaartelling (hoewel sommigen denken dat het één of twee dagen later was). Daarmee is het vandaag, 6 september, 12.19.16.11.17 in de lange telling. Vandaag is het dus de 17e K'in van het 11e Winal, in het 16e Tun, van het 19e K'atun en het 12e Bak'tun.

Wat heeft dit te maken met 2012? Zoals gezegd, de lange telling begint bij de schepping van het huidige tijdperk. Volgens de Maya's eindigde het voorgaande tijdperk op 13.0.0.0.0. En wanneer is het weer 13.0.0.0.0? Juist, 21 december, 2012. De logische conclusie is dan natuurlijk dat in 2012 ook dit tijdperk ten einde komt.

Of toch niet? Er zijn geen Maya geschriften bekend waarin wordt gesteld dat ons huidige tijdperk ook 13 Bak'tuns zal duren, net als het vorige. Sterker nog, er zijn verschillende Maya-inscripties met verwijzingen naar data ver voorbij het 13e Bak'tun. Het lijkt zeer waarschijnlijk dat de Bak'tun's ook doortellen tot 20, waarbij 20 Bak'tun gelijk zijn aan één Piktun (we weten niet zeker of ze ook dit woord gebruikt hebben, maar er is wel een pictogram voor bekend).

Maar dan nog: stel dat de Maya's wél voorspeld hadden dat het huidige tijdperk zou eindigen op 13.0.0.0.0, waarom zouden we daar enige aandacht aan besteden? De enige reden dat dit een speciale datum is, is dat het een mooi rond getal is. De enige reden dat het speciaal is dat dit getal bereikt wordt op 21 december 2012, is omdat de Maya's dachten dat het huidige tijdperk op 11 augustus, 3114 jaar voor het begin van onze jaartelling geschapen werd. Maar wie van ons gelooft er nou echt dat er iets bijzonders is aan deze datum? Wie gelooft er nu echt dat op die dag ons tijdperk daadwerkelijk geschapen werd? Hun scheppingsdag had net zo goed een paar dagen eerder of later kunnen zijn gekozen, of zelfs een paar eeuwen. De aarde is immers zo'n 4,6 miljard jaar oud, dus de Maya's zaten er hoe dan ook behoorlijk naast.

Dus tenzij je denkt dat de Maya's gelijk hadden met hun keuze van de scheppingsdag, is er geen enkele reden om aan te nemen dat er ook maar iets bijzonders is aan de datum van 21 december, 2012.

Maar het astronomisch belang van die dag dan? Ah, dat is een heel ander verhaal, en dat wordt het onderwerp van het volgende deel in deze serie.