zondag 27 september 2009

Bezoedelen van de bron

Als een zijspoor van de 2012 discussie wil ik even stilstaan bij een veel voorkomende drogreden: het bezoedelen van de bron (poisoning the well - als iemand een betere, meer officiële Nederlandse term weet hoor ik het graag). Op één van de Nederlandse sites over 2012, die van hypnotherapeut Peter Langendijk, kwam ik namelijk een schoolvoorbeeld van deze taktiek tegen:
Ik ben me er terdege van bewust dat er een aantal mensen zijn die zich (heftig) verzetten tegen onderstaande informatie. Die mensen kun je min of meer verdelen in drie categoriën:
  • Een groep die zich kennelijk verveelt en niets beters heeft te doen dan een ander op de korrel nemen,

  • Een groep die er kennelijk een belang bij heeft om dit soort informatie zoveel mogelijk de grond in te boren,

  • En een aantal wetenschappers die alleen maar gefocussed zijn op de "meetbare" feiten.
Dit citaat geeft perfect weer waar het bij het bezoedelen van de bron om gaat: al bij voorbaat wordt elke mogelijke oppositie verdacht gemaakt. In dit geval is iedereen die kritiek heeft ofwel iemand die voor de lol wat loopt te zieken, ofwel bereid om te liegen om zijn of haar belangen te beschermen, ofwel een bevooroordeelde wetenschapper. Zo probeert de auteur al op voorhand kritiek af te weren door de mensen die de kritiek leveren te besmeuren. In feite is het bezoedelen van de bron een tactiek van het ad hominem-type: er wordt op de man gespeeld, niet op het argument - maar dan nog vóór de discussie goed en wel begonnen is.

Dit is een behoorlijk laag bij de grondse tactiek. Het ontmoedigt mensen om met zo iemand in discussie te gaan. Waarom zou je de discussie nog aangaan als je al weet dat je motivatie meteen in twijfel wordt getrokken? Dat je dus gedwongen wordt je tijd te verspillen met het verdedigen van je motivatie, in plaats van over meer interessante dingen als astronomie te praten? De kans is zelfs vrij groot dat hij je verdediging toch niet gelooft, gezien het feit dat wat hem betreft je motivatie vanaf het begin af aan al verdacht was.

Toch opvallend dat iemand die zo de mond open heeft van spiritualiteit en van wetenschappers die nergens voor open staan, gebruikt maakt van een zo achterbakse tactiek om discussie over zijn eigen ideeën te ontmoedigen.

Dat hij foutieve informatie verspreidt is één ding, iedereen kan fouten maken of iets verkeerd begrepen hebben. Maar door direct in zijn introductie al aan te geven dat hij bovendien niet bereid is eventuele kritiek serieus in overweging te nemen, kan ik niet anders dan concluderen dat hij niet bereid is de betrouwbaarheid van zijn eigen informatie te toetsen en te verbeteren. Kortom, ik kan er niet van op aan dat zijn informatie betrouwbaar is. En ik weet nu ook dat het onwaarschijnlijk is dat je een open en eerlijke discussie met deze man kan hebben.

Dus gefeliciteerd, Peter Langendijk, het is je gelukt je eigen bron te bezoedelen.

3 opmerkingen:

  1. Ik heb op de site van Peter Langendijk gekeken. Zo te zien is daar alles aanvaardbaar, als het maar alternatief is. Als bovenstaande drie categorieen als uitputtend bedoeld zijn, is het nodig dat Peter Langendijk eens echt nadenkt.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Gerdien:
    Ja, je merkt vaker dat geloof in onwaarschijnlijke zaken zelden alleen komt. Peter Langendijk is een goed voorbeeld daarvan.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Doet me denken aan een Homer Simpson-quote: "Experts; what do they know?"

    BeantwoordenVerwijderen

Als je anoniem reageert, onderteken dan alsjeblieft je bericht ergens mee (hoeft uiteraard niet je echte naam te zijn), zodat we de verschillende "Anoniems" uit elkaar kunnen houden.