zondag 30 november 2008

3. Soorten wetenschap (1)

Ik denk niet dat ik het derde hoofdstuk van "Evolutie of Schepping" kan bespreken in één enkel bericht. Zoals jullie misschien al gemerkt hebben, of anders nog wel zullen merken, is er meestal veel meer tekst en uitleg nodig om misinformatie te ontkrachten dan om het te verspreiden. Om de berichten niet té lang te maken, zal ik dit hoofdstuk dan maar uitsmeren over twee (of meer) berichten.

"Evolutie of Schepping" maakt in dit hoofdstuk onderscheid tussen twee soorten wetenschap: Technische wetenschap en historische wetenschap. Technische wetenschap is de soort wetenschap waar we de computer en lucht- en ruimtevaart aan te danken hebben:
Deze onderzoekt hoe dingen werken. Er kunnen proeven (experimenten) uitgevoerd worden die te herhalen zijn.


Historische wetenschap, aan de andere kant, wordt als volgt gedefinieerd:
Deze probeert te verklaren, hoe in het verleden iets gegaan is. De gebeurtenissen die voorbij zijn, kunnen niet herhaald worden.


Klinkt allemaal vrij redelijk, niet? En toch is dit weer een geval waar het een stuk minder redelijk klinkt als je wat dieper doordenkt.

Allereerst: de wetenschap maakt zelf dit onderscheid niet. Waarom zou dat zo zijn? En waarom maakt "Evolutie of Schepping" dit onderscheid dan wel?

Als je er echt over nadenkt, merk je al gauw dat deze tweedeling geen stand houdt. Zo zijn er vele wetenschappen die niet helemaal in de ene categorie of in de andere vallen. Taalkunde, bijvoorbeeld. Je kunt geen Nederlands studeren zonder ook middeleeuws Nederlands te bestuderen.

Zelfs natuurkunde, waarvan je misschien wel dacht dat het de meest technische van de wetenschappen was valt niet zomaar in die categorie te stoppen. Immers, als je de wetten van de zwaartekracht kent, kun je niet alleen voorspellen waarheen de planeten in de toekomst bewegen, maar kun je ook net zo makkelijk terugrekenen waar ze in het verleden vandaan kwamen.

En zo is het ook met evolutionaire biologie. Deze tak van de biologie bestudeert inderdaad hoe het leven zich in het verleden ontwikkeld heeft - maar ook hoe het leven zich nu ontwikkelt. Daarbij maakt evolutionaire biologie wel degelijk gebruik van experimenten die te herhalen zijn. Een mooi voorbeeld is het werk van Richard Lenski. Lenski plaatste E. Coli bacteriën in een omgeving rijk aan citraat. Van nature kan E. Coli geen citraat verteren, maar mutaties die dit wel mogelijk maken zouden in deze omgeving zeker voordelig zijn. De evolutietheorie voorspelt in dat geval dat uiteindelijk de bacteriën met de mogelijkheid tot citraat consumptie de overhand zullen krijgen. Twintig jaar lang bestudeerde Lenski E. Coli populaties om te zien of dit inderdaad gebeurde, waarbij hij eens in de zoveel tijd een deel van elke populatie in vroor, zodat hij zo nodig het experiment vanaf dat punt kon herhalen. En wat blijkt: niet alleen ontwikkelde één van de populaties uiteindelijk de gewenste eigenschap, Lenski kon dit ook nog eens herhalen met eerder ingevroren populaties die die eigenschap nog niet hadden.

Is evolutionaire biologie dan een historische of dan toch een technische wetenschap? Het zal inmiddels al duidelijk zijn: dit is een onzinnige tweedeling. Misschien dat de wetenschap zelf deze daarom dan ook niet gebruikt. In een volgend bericht zullen we bekijken waarom dit onderscheid dan zo belangrijk is voor de schrijvers van "Evolutie of Schepping".

Deel twee hier.

11 opmerkingen:

  1. Ik merk dit vaan in "dicussies" er wordt een bepaalde voorstelling gegeven van 'de wetenschap' of wat een theorie in de wetenschap is, of zelfs de inhoud van die specifieke theorie en op basis daarvan wordt ze dan ontkracht! Echter, het gaat natuurlijk niet om dat zelf bedachte onderscheid.

    En hoe zit dat met het idee dat vaak verspreid wordt dat "micro evolutie" dan wel geobserveerd is, maar dat dit niets zegt over "macro evolutie". Correct me if I'm wrong, maar dit is dus precies ook zo'n bedacht onderscheid om 'de evolutietheorie' te ontkrachten.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @ThE_ED:
    Inderdaad, dat soort redenering wordt ook wel een Stro-pop redenering genoemd en is een bekende drogreden.

    Micro- en macro-evolutie zijn inderdaad verzinsels uit het creationistische kamp. De volgende keer dat er iemand weer daarmee aan komt zetten moet je maar eens de volgende vragen stellen:
    1. Waar ligt de grens tussen micro- en macro-evolutie?
    2. Waarom is macro-evolutie niet hetzelfde als heel veel micro-evolutie?
    3. Welk proces houdt macro-evolutie tegen, maar laat micro-evolutie toe?

    Ik verwacht dat je weinig samenhangende antwoorden zult krijgen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. "Immers, als je de wetten van de zwaartekracht kent, kun je niet alleen voorspellen waarheen de planeten in de toekomst bewegen, maar kun je ook net zo makkelijk terugrekenen waar ze in het verleden vandaan kwamen."

    zou mooi zijn, dan is eindelijk het multiple boby probleem opgelost.

    nee dus, aan de hand van de modellen kun je niet alles uitrekenen

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Anoniem:
    Ik beweer toch ook nergens dat je dat principe tot in het oneindige kunt toepassen? Inderdaad wordt op een gegeven moment de onzekerheid te groot. Maar dat neemt niet weg dat je een aardig eind kunt komen met modellen. We kunnen de banen van de planeten bijvoorbeeld makkelijk verder terugrekenen dan de opgetekende geschiedenis van de mens terug reikt.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Toch is er wel degelijk verschil in soorten wetenschap. In de scheikunde wordt totaal anders onderzoek gedaan, dan in de geschiedenis en de theologie. Ik ervaar dat dagelijks. En als je bijvoorbeeld de psychologie neemt, dan heeft die weer heel eigen wetenschappelijk methodes.
    Niet voor niets wordt er onderscheid gemaakt tussen alfa, beta en gamma wetenschap.

    Voor de evolutiebiologie geldt helaas dat je behalve de exacte kant, voor een groot deel met geschiedenis-achtige wetenschap te maken hebt. Dus (oncontroleerbare) theorieen over het verleden en (onbetrouwbare) bronnen uit het verleden.

    KV

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @KV: theorieën over het verleden zijn niet per definitie oncontroleerbaar. Zo kan een theorie voorspellingen doen over bewijzen die nog moeten worden gevonden. Bijvoorbeeld zou je op basis van historische documenten kunnen bepalen waar je moet duiken om een gezonken schip te vinden, of waar je moet graven om bepaalde nederzettingen te vinden.

    Hetzelfde geldt in de biologie. Vanuit de evolutieleer en de fossielen die we al hebben kun je voorspellen waar je moet zoeken naar bepaalde ontbrekende fossielen. Zie voor een mooi voorbeeld Tiktaalik, een overgangsvorm tussen vissen en amfibieën die precies gevonden werd waar hij voorspeld werd (o.a. beschreven in Neil Shubin's boek "Your inner fish", een echte aanrader).

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De vraag evolutie of schepping is al eenzijdig of zo je wil dualistisch, er is nog een andere variant ;
    Schepping dmv evolutie
    Of
    Evolutie dmv schepping

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Inderdaad. Neem theïstische evolutie, waar ik het hier vrij uitgebreid over heb. Wetenschappelijk gezien is er echter geen goede reden om schepping met evolutie te willen vermengen.

      Verwijderen
  8. nee dat bedoel ik niet, je blijft steeds maar in je dualisme gevangen merk ik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dan zul je toch echt beter moeten uitleggen wat je dan wél bedoelt.

      Verwijderen
  9. Ik heb niet de illusie, dat ik dat even in het kort kan uitleggen. Ik kan alleen wijzen op het feit dat er ook geesteswetenschappen zijn, die uitgebreid ingaan op zo'n mogelijkheid van schepping dmv evolutie (volledigheidshalve moet ik daarbij ook vermelden involutie).Een zo'n geesteswetenschap kent men onder de naam antroposofie. de ontwikkelingen die daar beschreven worden behelzen niet alleen maar de materie, maar ook het leven, het bewustzijn en het zelfbewustzijn. Ik verwacht niet dat veel mensen dat wat ik hier noem erg serieus kunnen nemen. Maar in het kader van een vraag : evolutie of schepping, kan het voor die mensen die zich niet willen laten leiden door de eenzijdigheden van evolutionisten en creationisten een opstapje zijn om eens onbevooroordeeld wat studie naar deze derde richting te gaan doen.

    BeantwoordenVerwijderen

Als je anoniem reageert, onderteken dan alsjeblieft je bericht ergens mee (hoeft uiteraard niet je echte naam te zijn), zodat we de verschillende "Anoniems" uit elkaar kunnen houden.