En nu?

Wat nu? Ik heb de brochure "Evolutie of Schepping? Wat geloof jij?" van voor tot achter door gespit, en aangegeven waar de fouten zitten, of waar de auteurs misdadig veel weggelaten hebben. Oké, ik heb de achterpagina van de folder niet besproken, maar die vat gewoon samen wat er in de rest staat, dus ik denk dat je inmiddels zelf wel kunt bedenken wat er mis mee is, toch? Dus, wat nu?

Ik heb nog wel een paar puntjes uit de brochure waar ik misschien nog wel een artikeltje aan wil wijden (iemand nog interesse in Vikingen?). Ook heb ik onderweg nog wel een paar ideetjes opgedaan waar ik ook nog wel een paar artikels aan wil besteden. En daarna?

Daarna hou ik dit blog gewoon aan en zal ik daar af en toe wat artikelen aan toevoegen, als ik weer eens wat zie in de media of op het internet dat me daartoe aanzet. Voorlopig zal ik nog dicht bij het thema evolutie blijven, maar kijk niet vreemd op als het thema later langzaam zal verschuiven naar wat meer algemeen wetenschappelijke en sceptische onderwerpen, waaronder bijvoorbeeld helderziendheid en "alternatieve geneeskunde", net wat ik tegenkom. Ook deze onderwerpen zouden prima bij de titel van dit blog moeten passen.

Dus als je dit blog alleen las vanwege "Evolutie of Schepping" zal er waarschijnlijk niet zo heel veel nieuwe informatie voor je meer verschijnen en kan ik je alleen maar bedanken voor je aandacht tot nu toe en je veel plezier toewensen op andere blogs. Maar voor wie besluit te blijven lezen, zal ik mijn best doen meer interessant leesvoer te blijven aanleveren, misschien zelfs leesvoer dat je echt aan het denken kan zetten.

6. Conclusie

Eindelijk zijn we dan aanbeland bij het laatste hoofdstuk van "Evolutie of Schepping", met de conclusies. Ik zal ze maar gewoon één voor één aflopen.

1. Het is technisch niet te bewijzen of de mens op aarde gekomen is door schepping of door evolutie, want het is een gebeurtenis uit het verleden.

Daar heb ik het al uitgebreid over gehad. Dit is grote onzin. Als dat zo was, dan kon geen misdadiger ooit meer veroordeeld worden en kon de forensische wetenschap z'n boeltje wel pakken. En waar zouden we dan archeologen en geschiedkundigen nog voor nodig hebben?

2. Geschiedenis wordt geschreven vanuit een bepaald standpunt, met een bepaald doel.

Volgens "Evolutie of Schepping" zijn geschiedkundigen blijkbaar een soort propaganda-schrijvers. Ik denk dat geschiedkundigen hier wel het een en ander tegen in te brengen hebben.

Overigens, zelfs al waren conclusie 1 en 2 geen onzin, dan nog werken deze argumenten net zo goed tegen de schepping: er was niemand bij de schepping en de schrijvers van de Bijbel schreven duidelijk vanuit een bepaald gezichtspunt en met een bepaald doel. Dus zelfs als je deze argumenten overtuigend vindt als argument tegen evolutie, dan nog zijn het geen argumenten voor schepping, laat staan voor een specifieke versie van het scheppingsverhaal.

3. In de schoolboeken voor het voortgezet onderwijs probeert men de evolutietheorie aannemelijk te maken. Daarbij gebruikt men feiten die helemaal geen bewijs zijn of zelfs onjuist zijn.

Hebben we het ook over gehad. Schoolboeken hebben inderdaad het doel de ideeën van de wetenschap over te brengen en aannemelijk te maken, niet om bewijs te leveren. Ongetwijfeld bevatten deze fouten, ze zijn per slot van rekening mensenwerk. Je kunt dan de boeken weggooien, of een brief naar de uitgeverij sturen met suggesties.

Denk eens echt na!
Welke aanpak is productiever? En welke aanpak lijken de auteurs van "Evolutie of Schepping" aan te hangen?

Overigens is het wel lef hebben om de evolutietheorie van fouten en misleiding te beschuldigen in een brochure die zo vol staat met misleiding en fouten...

4. U of jij hebt een keuze: geloven wat de evolutietheorie vertelt over de wordingsgeschiedenis van de mens of geloven wat in de Bijbel staat.

En zo zijn we weer terug bij af: in het allereerste hoofdstuk werd immers beredeneerd dat, omdat onze gedachten bepalen wat we zien, we kunnen kiezen hoe we naar iets kijken. Uiteraard werd niet genoemd dat de wetenschap juist ontstaan is om deze subjectiviteit zoveel mogelijk uit te bannen.

En alweer, zelfs als dit waar zou zijn, dan nog is dit geen argument dat je kan helpen de schepping boven evolutie te kiezen. Zoals het hier staat zou je haast denken dat je net zo goed een muntje kunt opgooien.

Maar nee, daar komen dan toch wat argumenten die de beslissing moeten leveren:

Geloof in de evolutietheorie betekent dat er geen antwoord is op belangrijke vragen als: Waar kom ik vandaan?, Waarom ben ik hier? en Waar ga ik heen als ik sterf?

Volgens mij is dit een symptoom van een verkeerd begrip van evolutie. De auteurs lijken evolutie te zien als een volledig wereldbeeld, zoals hun religie dat ook is. Het is duidelijk dat evolutie niet aan hun verwachtingen voldoet.

De evolutietheorie is echter niets meer en niets minder dan een verklaring voor de ontwikkeling van de diversiteit van het leven. Dat evolutie wordt afgeschreven omdat deze niet voldoet aan wat ze verwachten van een wereldbeeld, is zoiets als je broodrooster weggooien omdat het geen koffie kan zetten.

Geloven we in de Bijbel, dan zijn er wel antwoorden op die belangrijke vragen. Dan mogen we weten dat God uit liefde ons geschapen heeft en een plan met ons leven heeft.

Maar we weten nog steeds niet waar God vandaan kwam, waarom hij ons schiep, hoe hij dat deed, enzovoort. Eigenlijk hebben we dus nog steeds geen antwoorden.

De rest van deze pagina in de brochure heeft weinig tot niets met evolutie te maken en al helemaal niet met wetenschap. Of het een redelijke of onredelijke interpretatie van de bijbel is weet ik niet. Laat dat de theologen maar uitzoeken, ik heb hier geen kijk op en ga me er niet aan wagen. Als er mensen zijn met meningen over dit deel, laat ze gerust achter in de reacties, maar ik beperk me liever tot het bespreken van wetenschap.

Dus wat wordt het, evolutie of schepping? De afweging is kennelijk dat als je evolutie accepteert, dat je dan de schepping moet opgeven, en daarmee God. Er zijn echter voldoende mensen die het scheppingsverhaal niet meer letterlijk nemen, maar nog steeds in Christus geloven, dus misschien hoef je zelfs helemaal niet zoveel op te geven om evolutie te accepteren als je wel dacht.

Aan de andere kant, als je de schepping accepteert en evolutie verwerpt, dan moet je niet alleen bijna alles in de biologie verwerpen, maar ook de paleontologie, geologie, astronomie en natuurkunde verwerpen. Vergeet niet dat ook de computer voor je neus een product is van hetzelfde wetenschappelijk proces dat bijvoorbeeld radiometrische datering mogelijk maakte. Ben je werkelijk bereid om ook te ontkennen dat computers werken?

Evolutie of Schepping? Ik weet wat ik kies en ik weet ook waarom. En jij?

5. Een paar feiten: D. Fouten in schoolboeken

Ah ja, de beruchte embryo tekeningen van Haeckel.

Denk na!
Welke reden zou dhr. Haeckel in 1879 gehad hebben om deze embryo’s zo te tekenen dat ze op elkaar lijken? En waarom zouden ze nog steeds gebruikt worden?

Eén vraag tegelijk: wat wilde Haeckel eigenlijk aantonen? Haeckel zag inderdaad verder bewijs voor evolutie in de overeenkomsten tussen embryo's van verschillende soorten, maar hij wilde vooral zijn eigen theorie overbrengen: Haeckel dacht dat een embryo tijdens zijn ontwikkeling alle stadia van evolutie doorloopt, als een soort film waarin je alle voorouders zou kunnen herkennen. Haeckel had namelijk gezien dat embryo's van gewervelde dieren in een vroeg stadium plooien hebben die zich bij vissen tot kieuwen ontwikkelen. Menselijke embryo's hebben gedurende een zekere periode nog een staart.

Helaas voor Haeckel had hij het toch fout. De eerste fasen van embryo's lijken veel minder op elkaar dan zijn tekeningen suggereren. Ook hebben nauwkeuriger waarnemingen vastgesteld dat organismen niet alle stadia doorlopen van hun afstamming. Of Haeckel bewust of onbewust zijn tekeningen zo gemaakt heeft dat ze meer overeen kwamen met zijn eigen ideeën is moeilijk te zeggen. Daarom is het zo'n belangrijk onderdeel van de wetenschap dat andere wetenschappers, die niet bevooroordeeld zijn, deze ideeën nogmaals testen.

Toch was Haeckel's werk niet compleet onzinnig. Andere wetenschappers uit die tijd, zoals Karl Ernst von Baer, bestudeerden ook embryo's en vonden ook opvallende overeenkomsten in embryonale ontwikkeling tussen gewervelde dieren.

Op zichzelf is het helemaal niet zo gek om te bedenken dat bij soorten die op elkaar lijken de embryonale ontwikkeling ook op elkaar lijkt, zelfs als je niet in evolutie gelooft. Waarom wordt embryologie dan toch als ondersteuning van evolutie gezien? Kijk eens naar het plaatje rechts van een menselijk embryo. Zie je de plooien onder het "hoofdje"? Deze worden kieuwbogen genoemd, omdat ze in vissen uitgroeien tot kieuwen. Waarom zouden menselijke embryo's die hebben? Ze worden duidelijk niet gebruikt om kieuwen te groeien. In plaats daarvan vormen deze plooien uiteindelijk een deel van ons gezicht, onze kaak en ons binnenoor.

Het idee is dat het mechanisme om kieuwbogen te vormen een deel is van het basis-ontwerp van alle gewervelde dieren en is overgeërfd van onze verre voorouders. Het mechanisme om de kieuwbogen vervolgens om te vormen tot kieuwen is echter in de loop van miljoenen jaren sterk aangepast om in plaats daarvan er ons gezicht mee te construeren. De evolutie van deze mechanismen is te zien door de embryonale ontwikkeling van vele soorten te bestuderen. Recent is daar ook DNA bewijs bij gekomen, waarbij gekeken wordt hoe verschillende genen de embryonale ontwikkeling aansturen. Het blijkt dat de genen die verantwoordelijk zijn voor het vormen van kieuwbogen in gewervelde dieren vrijwel hetzelfde zijn gebleven. De genen die echter verantwoordelijk zijn voor de verdere ontwikkeling van de kieuwbogen zijn juist veel meer veranderd.

Embryologie is dus een belangrijk onderdeel van biologie en van de evolutie theorie. Geen wonder dus dat we in schoolboeken over biologie tekeningen aantreffen waarin verschillende stadia van embryonale ontwikkeling van verschillende dieren worden vergeleken.

De tweede vraag: Waarom worden Haeckels tekeningen nog steeds gebruikt? Geen idee. Gemakzucht? Omdat er geen auteursrechten meer op rusten? Omdat biologieboeken geschreven worden door algemene biologen, niet door embryologen?

Ik ben niet bekend met de schoolboeken die tegenwoordig in middelbare scholen gebruikt worden, maar als er nog boeken zijn die illustraties gebruiken die inderdaad van Haeckel's werk zijn afgeleid, dan wordt het hoog tijd dat ze die aanpassen. Helaas lopen schoolboeken soms wat achter op de wetenschappelijke werkelijkheid, hoewel ik moet toegeven dat Haeckel toch al wel heel lang achterhaald zou moeten zijn. Andere auteurs, zoals Miller en Levine, auteurs van de meest gebruikte biologie boeken in de VS, hebben inmiddels hun illustraties aangepast.

Aan de andere kant moet je niet vergeten dat een tekening in een schoolboek geen bewijs is, niet voor evolutie, niet ertegen. Een tekening in een schoolboek heeft een heel andere functie: de tekening moet een principe duidelijk maken aan de lezer. In dit geval is dat het feit dat er overeenkomsten zijn in de embryonale ontwikkeling tussen verschillende soorten. Daarbij mogen best voorbeelden gebruikt worden die speciaal geselecteerd zijn om zo duidelijk mogelijk die overeenkomst aantonen, in plaats van voorbeelden waarin alleen experts de overeenkomsten kunnen aanwijzen. Ook artistieke vrijheden zoals het aanpassen van de oriëntatie en de schaal zodat ze allemaal overeenkomen zijn daarbij best toegestaan, zolang dit vermeldt wordt (wat Haeckel ook deed in zijn onderschriften).

Haeckel's tekeningen vervullen technisch gezien die functie. Dat neemt niet weg dat het inderdaad beter zou zijn om daarvoor meer accurate illustraties te gebruiken, zoals die van Miller en Levine hierboven, of misschien beter nog, foto's zoals hieronder.


Terug naar "Evolutie of Schepping". De auteurs geven hier een alternatieve serie illustraties die beter zouden kloppen met de werkelijkheid. Maar waar de auteurs Haeckel (terecht) bekritiseerden omdat hij illustraties koos die zo goed mogelijk op elkaar leken, lijken zij juist gekozen te hebben voor illustraties die zo verschillend mogelijk waren. Ze staan in allerlei verschillende hoeken gedraaid, de salamander is getekend in een fase waarin de dooierzak enorm is en het menselijke embryo is bijna niet meer te herkennen omdat ook daar de placenta dooierzak op het plaatje staat. Bovendien is er maar één fase in de ontwikkeling getekend voor elke soort. Klinkt een beetje als de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet.

Toevoeging: de illustraties van "Evolutie en Schepping" zijn getekend naar foto's door M.K. Richardson. Ik had je de link willen geven naar zijn artikel, maar zijn site is onder constructie. Wel heb ik een artikel gevonden dat zowel de foto's bevat, als een verdere uitleg waarom deze misleidend zijn. Ook de NCSE bespreekt Richardson's werk en laat zien hoe zijn werk verkeerd geïnterpreteerd is en via Jonathan Wells zijn weg gevonden heeft naar de literatuur van de Intelligent Design beweging. En nu duikt het idee dus weer op in lectuur van creationisten.

Uiteindelijk kan ik ze wel vergeven dat ze hun illustraties kozen om zo verschillend mogelijk te zijn, uiteindelijk willen ze met hun illustraties immers ook alleen maar een principe aantonen. Dit principe komt dan ook duidelijk over: "schoolboeken over evolutie bevatten fouten (misschien wel met opzet) en daarom is evolutie zelf onbetrouwbaar." Je hoort ze bijna zeggen "wat houden ze nog meer voor ons achter?"

Maar is het wel zo eerlijk om de evolutietheorie te beoordelen op de tekortkomingen van schoolboeken? Nee. Dat zou net zoiets zijn als het Christendom beoordelen op basis van de tekortkomingen van kinderbijbels. Net als dat een kinderbijbel nooit een complete en getrouwe afspiegeling kan zijn van de theologie, is een schoolboek nooit een complete en getrouwe afspiegeling van de wetenschap - en dat is dan ook hun doel niet.

5. Een paar feiten: C. Fossielen die door verschillende aardlagen heen steken

Stukje 5 C in "Evolutie of schepping" bestaat bijna geheel uit een enkel "denk na" blokje:

Denk na!
De evolutietheorie veronderstelt dat de aardlagen gedurende miljoenen jaren gevormd zijn. Dat wil zeggen dat de onderste laag miljoenen jaren ouder is dan de bovenste laag. Hoe lang zouden die bomen dan geleefd moeten hebben? Of zouden de aardlagen toch anders ontstaan zijn?

Hiermee bestaat 5 C ook voor het grootste deel uit rechtstreekse leugens. De evolutietheorie veronderstelt helemaal niks over de vorming van aardlagen of de leeftijd ervan. Dit is het werkterrein van de geologie, niet biologie. De uitkomsten van geologisch onderzoek worden door de evolutietheorie enkel gebruikt als bewijsmateriaal voor de leeftijd van fossielen. Ik noem dit een leugen, want ik kan me niet voorstellen dat de auteurs van "Evolutie of Schepping" nog nooit van geologie gehoord hadden. En ieder kind weet dat het weglaten van relevante informatie ook een vorm van liegen is.

Het is bijna niet voor te stellen hoeveel de auteurs hier hebben weggelaten: een hele tak van de wetenschap maar liefst. Ver voor Darwin ook maar geboren was werd er al actief onderzoek gedaan naar de lagen in de aarde. Zo legde Niels Stensen al in de 17^e eeuw al de grondbeginselen van de Stratigrafie vast, de leer die aardlagen bestudeert.

Aardlagen kunnen op vele manieren ontstaan. Het kan gaan om lava uit vulkanen, maar ook om sedimenten zoals zand en klei die door rivieren worden aangevoerd. Maar hoe weten we hoe oud ze zijn?

In sommige gevallen kun je gewoon terug tellen. Veel lagen, zoals varven (en zo leer ik weer eens een nieuw woord), worden jaar na jaar afgezet. Rivieren stromen bijvoorbeeld sneller in de winter en het voorjaar, maar langzamer in de zomer, dus worden er andere materialen meegevoerd en afgezet, afhankelijk van de seizoenen. Deze afwisseling van seizoenen kun je dan terugzien in de bodem, net als jaarringen in een boom. En net als bij jaarringen kun je ze gewoon tellen. Je weet dus hoeveel ouder de onderste laag is ten opzichte van de bovenste laag. Zo bestrijken de varven in Zweden bij elkaar al zo'n 13,200 jaar.

De beperking bij het laagjes tellen is duidelijk: je weet hoeveel ouder de onderste laag is ten opzichte van de bovenste, wat je alleen een minimale schatting van de leeftijd geeft. Je weet niet hoe oud de laag echt is. Tot radiometrische technieken beschikbaar werden, tenminste.

Om een voorbeeld te geven hoe dit werkt, kijken we naar uranium-lood datering. Deze methode is gebaseerd op het feit dat uranium-atomen langzaam vervallen tot lood. De snelheid waarmee dit gebeurt is bekend. In zirkoon, een veel voorkomend mineraal, kunnen uranium-atomen opgenomen worden. Zolang dit mineraal nog vloeibaar is, wordt lood juist afgestoten. Dus als zirkoon net gestold is, bevat het doorgaans geen lood, maar wel wat spoortjes uranium. Hoe ouder het zirkoon nu wordt, hoe meer van dit uranium vervalt tot lood, maar nu is het zirkoon hard, en blijft het lood ingekapseld.

Als je een stukje zirkoon hebt, dan kun je meten hoeveel uranium en hoeveel lood erin zit. Al dit lood is uranium geweest, dus je weet met hoeveel uranium je begonnen bent en hoeveel van het uranium tot lood vervallen is. Omdat we weten hoe snel uranium vervalt, weten we hoelang dit geduurd moet hebben en dus hoe lang geleden dit stukje zirkoon gestold is.

Behalve de verschillende varianten van de uranium-lood methode bestaan er nog veel meer radiometrische methoden, die allemaal zo hun voor- en nadelen hebben. Sommigen kun je alleen gebruiken tot een paar honderd duizend jaar oud, anderen zijn alleen toe te passen op bepaalde soorten gesteente, enzovoort. Maar doordat we zoveel verschillende methoden hebben, die elkaar ook nog overlappen in hun toepasbaarheid, kunnen we ze met elkaar vergelijken. Als je met de ene methode dezelfde resultaten krijgt als met de andere, en de resultaten kloppen ook nog eens met simpel laagjes tellen, dan kun je ervan uitgaan dat de methoden betrouwbaar zijn.

En dit zijn nog niet eens alle methoden om aardlagen te dateren. Begrijp je nu waarom ik "De evolutietheorie veronderstelt dat de aardlagen gedurende miljoenen jaren gevormd zijn" als een grove leugen beschouw?

Denk eens echt na
Waarom zouden de auteurs van "Evolutie of Schepping" het bestaan van een complete tak van de wetenschap weglaten?

O ja, ik zou bijna vergeten dat sectie 5 C van "Evolutie of Schepping" het had over versteende bomen die door verschillende aardlagen heen steken. Waarom zou dat een probleem voor evolutie zijn? Laat de geologen dat maar uitzoeken. En die hebben dat dan ook gedaan. In alle gevallen is het duidelijk dat er inderdaad een snelle begraving heeft plaatsgevonden, bijvoorbeeld door een modderstroom of een vulkaanuitbarsting. Er is niets in de geologie die dit uitsluit, en al helemaal niet in de evolutietheorie.

Wat veel vreemder is, is dat de auteurs van "Evolutie of Schepping" deze verklaringen al geaccepteerd hebben. Althans, met het verschil dat zij een wereldwijde ramp blijkbaar een geloofwaardiger verklaring vinden dan een plaatselijke ramp.

5. Een paar feiten: B. Aardlagen

Ik denk dat dit hoofdstuk de prijs krijgt voor de grofste onwaarheden in de brochure "Evolutie of Schepping". We zullen zien hoe de auteurs de feiten tegenspreken, maar vooral zullen we zien hoeveel informatie ze hebben moeten weglaten om hun verklaring ook maar enigszins plausibel te laten lijken.

Opvallend genoeg is op hun samenvatting van het standpunt van evolutie op zichzelf eigenlijk niet veel aan te merken. We zien inderdaad verschillende lagen in de aarde. De onderste lagen zijn het oudste en bevatten de meest primitieve levensvormen. Jongere lagen zijn daar bovenop gevormd en bevatten steeds meer complexe soorten. Dit is allemaal consistent met evolutie en de auteurs van "Evolutie of Schepping" proberen gelukkig niet eens dit te ontkennen.

Maar omdat ze deze feiten niet ontkennen, blijft er van hun "alternatieve verklaring" weinig over dat met de feiten klopt. Als namelijk alle fossielen door een enkele enorme natuurramp zouden zijn neergelegd, dan zou er immers maar één enorm dikke laag zijn, of hoogstens een paar dikke lagen. In plaats daarvan zien we enorme aantallen lagen, in vele diktes en in vele soorten materiaal. Nergens is dat mooier te zien dan in de Grand Canyon, waar een rivier gedurende miljoenen jaren zichzelf door vele lagen heen heeft geslepen.

De kleine diertjes en vissen worden het eerst bedolven.

Maar dat klopt niet. Ook in jonge lagen zien we namelijk kleine diertjes en vissen - alleen zijn dat moderne kleine diertjes en vissen. Maar die zien we dan weer niet in de oudste lagen.

Mensen en dieren vluchten zo goed mogelijk naar hoger gelegen terrein, maar verdrinken en tenslotte worden ook hun lijken bedolven door het zand.

Als de fossielen gesorteerd zouden zijn op basis van hoever een dier weg kon vluchten, dan zouden de fossielen niet boven op elkaar gesorteerd liggen, maar naast elkaar. En zelfs als op wat voor wonderlijke manier de fossielen van hoger op de hellingen bovenop de lager gelegen fossielen zouden schuiven, dan nog vraag je je af waarom Pterosauriërs, vliegende reptielen, altijd in diepere lagen gevonden worden dan zoogdieren die veel langzamer konden lopen.

Maar wat ze echt de das om doet, is wat ze weggelaten hebben. Zo vertellen ze ons niet dat de ordening van simpele levensvormen in de onderste, oudste lagen en complexe levensvormen in de bovenste, jongste lagen gaat niet alleen opgaat voor dieren, maar ook voor planten. De "geweldige natuurramp-theorie" verklaart niet waarom planten met bloemen alleen in de relatief jongere lagen gevonden worden, terwijl bijvoorbeeld varens in veel diepere lagen voorkomen. Dieren kunnen dan misschien vluchten, maar planten toch zeker niet.

Het is al snel duidelijk dat de natuurramp-theorie niet klopt met het beschikbare bewijs. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de andere grote leugen-door-weglating: we weten hoe oud de aardlagen zijn. Daar zal ik het uitgebreid over hebben in het volgende deel: 5 C. Fossielen die door verschillende aardlagen heen steken.


Denk eens echt na!
Wat voor soort ramp kan het geweest zijn die over de hele wereld in één keer fossielen heeft neergelegd - maar dan zo gesorteerd dat het precies klopt met de evolutietheorie? Is zo'n ongelofelijke ramp echt een simpele verklaring?

Is evolutie een geloof?

De brochure "Evolutie of Schepping?" suggereerde het al, en een paar reacties op dit blog beweerden dit ook stellig: evolutie is een geloof. Maar is dit ook zo?

Nee.

Ik begrijp dat dat een nogal onbevredigend antwoord is, zowel voor de mensen die het met me eens zijn als voor hen die het met me oneens zijn, dus zal ik dit antwoord toelichten. Maar voor ik dat doe wil ik zeker weten dat we allemaal weten waar we het over hebben, dat maakt de discussie wat makkelijker.

Het probleem is dat het woord "geloof" zeer uiteenlopende betekenissen kan hebben. Wanneer je zegt, "Ik geloof dat het regent," bedoel je heel iets anders dan wanneer je zegt, "Ik geloof dat God mijn gebeden verhoort." Dus laten we het woordenboek er eens bijhalen:

ge·loof het; o -loven 1 het vertrouwen in de waarheid van iets 2 een vast en innig vertrouwen op God 3 godsdienst

Dat is duidelijk genoeg, denk ik. Het Christendom, bijvoorbeeld, is duidelijk een geloof: het is een godsdienst, het omvat een vast en innig vertrouwen op God, en omvat (onder meer) het vertrouwen dat Jezus is gestorven voor onze zonden. Raak op alle drie de betekenissen.

Goed, we weten nu waar we het over hebben. Hoe zit het dan met evolutie? Evolutie is geen godsdienst. Er is geen heilig boek, geen onaantastbaar dogma, geen priesters, geen profeet, geen ceremonies of rituelen, geen kerk. Ook schrijft evolutie geen leefregels voor. En nee, Darwin was geen profeet en zijn boek is geen dogma. Zoals ik al eerder heb gezegd, zijn zijn ideeën veelvuldig gecorrigeerd en aangevuld. Betekenis 3 valt dus af.

Evolutie is al helemaal geen vast en innig vertrouwen op God. Ik denk dat we het daar allemaal wel over eens kunnen zijn. Betekenis 2 valt dus ook af.

Blijft over betekenis 1. In die zin zou je evolutie misschien een geloof kunnen noemen: evolutie is het vertrouwen in de waarheid van voortplanting met wijzigingen en natuurlijke selectie als het belangrijkste mechanisme achter de verscheidenheid van leven.

Nu ik dus min of meer heb toegegeven dat evolutie toch een soort van geloof is (en ik zal me niet al teveel verbazen als ik daarmee buiten deze context geciteerd ga worden), waarom antwoordde ik aan het begin dan volmondig "Nee"?

Zoals we net gezien hebben, is het geloof in evolutie een heel ander soort geloof dan bijvoorbeeld het geloof in God, zelfs zo verschillend dat het wel heel vreemd is om evolutie een geloof te noemen. Bijvoorbeeld, strikt gesproken, volgens definitie 1, is "het regent nu buiten" ook een "vertrouwen in de waarheid van iets", maar dat ga je toch ook niet een "geloof" noemen? En dan maakt het nog niet eens uit of het echt regent of niet.

Waarom blijven dan toch zoveel mensen volhouden dat evolutie een geloof is? Wanneer mensen de opmerking maken dat evolutie een geloof is, gebeurt dat vaak in een context als, "evolutie is ook een geloof, net als geloof in God, dus wat maakt het dan uit welk geloof je volgt?" De "Evolutie of Schepping" brochure zegt in feite hetzelfde. Kennelijk is dit een manier om hun afwijzing van evolutie te verdedigen, of misschien wel een manier om anderen ervan te overtuigen om dezelfde keuze te maken.

Eigenlijk is dat een rare gedachtegang, als je er eens echt over nadenkt. Doet dat niet hun eigen geloof tekort, door hun geloof in een hogere macht op hetzelfde niveau te plaatsen als het aardse evolutie? En het is ook al geen goed argument om je keuze te verdedigen. Als het toch niet uitmaakt, waarom zou ik dan niet voor God kiezen? Waarom zouden zij dan niet voor evolutie kiezen? Of voor allebei? Of zouden ze het toch zelf niet geloven dat het niet uitmaakt?

5. Een paar feiten: A. Fossielen

Een paar feiten? Dat valt nog te betwijfelen. Oké, er zitten feiten in die kloppen, maar veel kloppen er ook niet - en er zijn nog meer relevante feiten weggelaten. Ook hier zal ik meer tekst nodig hebben voor het rechtzetten van de fouten dan nodig was voor het maken van de fouten, dus zal ik mijn behandeling van secties A t/m D verdelen over meerdere berichten.

Laten we beginnen met sectie A: Fossielen. Ik zal jullie niet teveel vervelen met details over fossielen, want jullie zullen allemaal wel weten dat fossielen overblijfselen zijn van planten of dieren die in de bodem bewaard zijn gebleven.

Verreweg de meeste fossielen die gevonden zijn, zijn van soorten die nu niet meer voorkomen. Kennelijk zijn die inderdaad uitgestorven. Ook hier klopt de brochure. Ook zijn er inderdaad diersoorten die er nu vrijwel hetzelfde uitzien als miljoenen jaren geleden. Ik kan niet uitmaken wat er op het plaatje staat in de online versies van de brochure, maar ik kan er zelf ook wel een paar noemen: degenkrabben, coelacanths, krokodillen, bepaalde haaien en nog zo wel een paar.

Terug naar de brochure. Deze zegt:

Bij de evolutietheorie gelooft men dat de dieren zich in miljoenen jaren steeds verder ontwikkelden.

Hier gaat de brochure de mist in. De evolutietheorie "gelooft" dit niet. Dat dieren zich ontwikkelen is een feit, iets wat je kunt waarnemen. De evolutietheorie probeert te verklaren hoe dat heeft kunnen gebeuren (en tot nu toe met veel succes). Verder bevat het een tweede fout: het zijn niet de dieren zelf die zich ontwikkelen, maar de diersoorten. Klein maar belangrijk verschil.

Als we verder lezen in de brochure, komen we de volgende vraag tegen:

Denk na!
Bij welk geloof past het beste de vondst van fossiele dieren die precies gelijk zijn aan de dieren die nu nog leven?

Allereerst, evolutie is geen geloof. Ik heb onlangs een paar reacties gekregen die dat beweerden, dus ik zal in een volgend bericht dat idee eens aanpakken (update: zie "Is evolutie een geloof?").


Ten tweede, wat bedoelen ze met "precies gelijk"? Zelfs als het uiterlijk weinig tot niets veranderd is (en we vinden altijd kleine verschillen), wie zegt dat deze soorten er van binnen precies hetzelfde zijn? Van de coelacanth, bijvoorbeeld, hadden we alleen fossielen ouder dan 70 miljoen jaar, tot er sinds de jaren dertig verschillende levende exemplaren gevangen werden, die sprekend op de fossielen leken. Toch is het niet dezelfde soort: veel van de fossiele coelacanth waren zoetwatervissen (wat we weten doordat ze gevonden werden in aardlagen die door rivieren zijn afgezet) en de coelacanths die vandaag gevangen worden zijn zeevissen, die op ongeveer 100 meter diep leven. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld verschillen in het aantal wervels.


Zo zijn er vele andere manieren waarop dieren uit het verre verleden weliswaar uiterlijk veel gemeen hebben met hun moderne tegenhangers, maar van binnen best behoorlijke verschillen kunnen hebben. Haaien bijvoorbeeld worden door mensen vaak als primitief gezien, maar ze hebben uiterst geavanceerde zintuigen, waarmee ze de kleinste concentraties bloed kunnen ruiken. Haaien kunnen zelfs de zwakke elektrische signalen van het zenuwstelsel van hun prooi detecteren. Hoezo primitief?

Ten slotte, dat er dieren bestaan die er bijna hetzelfde uitzien als dieren die miljoenen jaren geleden leefden, is niet in tegenspraak met evolutie. Wat veel mensen die de evolutie afwijzen niet lijken te begrijpen, is dat evolutie niet een proces is met een vaste richting en een vaste snelheid. In plaats daarvan is het een samenspel tussen genetische wijzigingen, zoals mutaties en kruising, en de omgeving. Als een wijziging gunstig uitpakt in de omgeving waarin een soort leeft, dan blijft deze wijziging bewaard, zo niet, dan zal de wijziging uitsterven. Verreweg de meeste wijzigingen zijn overigens min of meer neutraal (denk aan de kleur van je ogen, bijvoorbeeld). In sommige gevallen kan dat zelfs leiden tot een ontwikkeling die wij als "achteruit" zouden kunnen beschouwen: veel vissen die in grotten leven hebben bijvoorbeeld hun ogen verloren. Voor hun is dat echter gunstig: ze hebben er toch niets aan in het donker, terwijl het veel energie kost om ogen te groeien en te onderhouden.

Wat heeft dit allemaal te maken met soorten die er al miljoenen jaren hetzelfde uitzien? Simpel: hoe beter een dier is aangepast aan zijn omgeving, hoe groter de kans is dat een wijziging ongunstig is in die omgeving. Dus is ook de kans kleiner dat een mutatie gunstig is. Evolutie zal dan dus langzaam verlopen. Dit is precies wat we zien bij soorten die er al lang min of meer hetzelfde uitzien.

Pas als de omgeving verandert, zal evolutie in dit geval weer sneller verlopen. En als de omgeving sneller verandert dan dat een soort zich kan aanpassen, dan zal de soort uitsterven. Dit zijn allemaal voorspellingen van de evolutietheorie en ze zijn allemaal te testen.

Volgende keer ga ik het hebben over evolutie als "geloof", waarna ik verder ga met sectie B van hoofdstuk 5: aardlagen.