dinsdag 13 januari 2009

Is evolutie een geloof?

De brochure "Evolutie of Schepping?" suggereerde het al, en een paar reacties op dit blog beweerden dit ook stellig: evolutie is een geloof. Maar is dit ook zo?

Nee.

Ik begrijp dat dat een nogal onbevredigend antwoord is, zowel voor de mensen die het met me eens zijn als voor hen die het met me oneens zijn, dus zal ik dit antwoord toelichten. Maar voor ik dat doe wil ik zeker weten dat we allemaal weten waar we het over hebben, dat maakt de discussie wat makkelijker.

Photo by [PhotoNerd], licensed under CC 2.0 by-ncHet probleem is dat het woord "geloof" zeer uiteenlopende betekenissen kan hebben. Wanneer je zegt, "Ik geloof dat het regent," bedoel je heel iets anders dan wanneer je zegt, "Ik geloof dat God mijn gebeden verhoort." Dus laten we het woordenboek er eens bijhalen:

ge·loof het; o -loven 1 het vertrouwen in de waarheid van iets 2 een vast en innig vertrouwen op God 3 godsdienst

Dat is duidelijk genoeg, denk ik. Het Christendom, bijvoorbeeld, is duidelijk een geloof: het is een godsdienst, het omvat een vast en innig vertrouwen op God, en omvat (onder meer) het vertrouwen dat Jezus is gestorven voor onze zonden. Raak op alle drie de betekenissen.

Goed, we weten nu waar we het over hebben. Hoe zit het dan met evolutie? Evolutie is geen godsdienst. Er is geen heilig boek, geen onaantastbaar dogma, geen priesters, geen profeet, geen ceremonies of rituelen, geen kerk. Ook schrijft evolutie geen leefregels voor. En nee, Darwin was geen profeet en zijn boek is geen dogma. Zoals ik al eerder heb gezegd, zijn zijn ideeën veelvuldig gecorrigeerd en aangevuld. Betekenis 3 valt dus af.

Evolutie is al helemaal geen vast en innig vertrouwen op God. Ik denk dat we het daar allemaal wel over eens kunnen zijn. Betekenis 2 valt dus ook af.

Blijft over betekenis 1. In die zin zou je evolutie misschien een geloof kunnen noemen: evolutie is het vertrouwen in de waarheid van voortplanting met wijzigingen en natuurlijke selectie als het belangrijkste mechanisme achter de verscheidenheid van leven.

Nu ik dus min of meer heb toegegeven dat evolutie toch een soort van geloof is (en ik zal me niet al teveel verbazen als ik daarmee buiten deze context geciteerd ga worden), waarom antwoordde ik aan het begin dan volmondig "Nee"?

Non sequitur by WileyZoals we net gezien hebben, is het geloof in evolutie een heel ander soort geloof dan bijvoorbeeld het geloof in God, zelfs zo verschillend dat het wel heel vreemd is om evolutie een geloof te noemen. Bijvoorbeeld, strikt gesproken, volgens definitie 1, is "het regent nu buiten" ook een "vertrouwen in de waarheid van iets", maar dat ga je toch ook niet een "geloof" noemen? En dan maakt het nog niet eens uit of het echt regent of niet.

Waarom blijven dan toch zoveel mensen volhouden dat evolutie een geloof is? Wanneer mensen de opmerking maken dat evolutie een geloof is, gebeurt dat vaak in een context als, "evolutie is ook een geloof, net als geloof in God, dus wat maakt het dan uit welk geloof je volgt?" De "Evolutie of Schepping" brochure zegt in feite hetzelfde. Kennelijk is dit een manier om hun afwijzing van evolutie te verdedigen, of misschien wel een manier om anderen ervan te overtuigen om dezelfde keuze te maken.

Eigenlijk is dat een rare gedachtegang, als je er eens echt over nadenkt. Doet dat niet hun eigen geloof tekort, door hun geloof in een hogere macht op hetzelfde niveau te plaatsen als het aardse evolutie? En het is ook al geen goed argument om je keuze te verdedigen. Als het toch niet uitmaakt, waarom zou ik dan niet voor God kiezen? Waarom zouden zij dan niet voor evolutie kiezen? Of voor allebei? Of zouden ze het toch zelf niet geloven dat het niet uitmaakt?

6 opmerkingen:

  1. De stelling "Evolutie is ook een geloof" zou twee gronden kunnen hebben:
    1 om te ontkennen dat evolutie wetenschap is - als evolutie 'maar' een geloof is hoeft niemand erover na te denken waarom de wetenschap zegt dat er overduidelijk evolutie opgetreden is, en dan is enige kennis van zaken geen noodzakelijke voorwaarde om iets over evolutie te berde te brengen
    2 om te ontkennen dat evolutie wetenschap is - want wetenschap heeft gezag en wetenschappers weten waarover ze het hebben.

    Ik ben het volledig met de post eens: beweren dat evolutie een geloof is gaat voorbij aan elke inhoud van het begrip geloof.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Evolutie is meer iets waarin je kan geloven, maar als je geloof als een soort godsdienst omschrijft ben ik het met je eens. Evolutie is een wetenschappelijke theorie, maar dat moet ik je niet meer vertellen. Evolutie heeft niks te maken met "een vast en innig vertrouwen op God." Nu ga ik denk ik mezelf tegen spreken: hoe kan het leven op aarde zijn gekomen? Een meteoriet? Ok, hoe kwam die meteoriet daar? Zo kun je blijven door gaan, maar uiteindelijk loopt het dood. Je hebt een begin nodig, en volgens mij is dat begin God.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Anoniem:
    Wat is er mis met beginnen bij "ik weet het niet"? Vanaf daar kun je tenminste beginnen met onderzoeken. Als je denkt dat je het antwoord al hebt, dan valt er niets meer te ontdekken.

    Momenteel lijkt alles erop te wijzen dat het leven begonnen is met simpele chemische reacties, die langzaam steeds complexer werden. Hieraan vindt volop onderzoek plaats.

    Uiteraard kun je nog verder terug: chemische reacties zijn het gevolg van de eigenschappen van atomen, die weer het gevolg zijn van de natuurwetten. Waar die dan weer vandaan komen wordt tegenwoordig ook hard aan gewerkt. De theoretische natuurkunde stelt momenteel vragen als: Kunnen natuurwetten condenseren uit meer algemene natuurwetten? Maar tot die tijd moeten we zeggen "we weten het niet - maar we zijn ermee bezig".

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Zojuist gevonden online: http://www.cosmosmagazine.com/news/3325/life-evolution-a-test-tube

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Goedemorgen,

    Ondanks dat dit een oud artikel is wil k er nog wel op reageren.
    Even kort schetsen: Zelf ben ik niet "gelovig" en denk ik dat Darwin het juist heeft en de "anderen" niet. Desondanks heb ik respect voor de geloven aangezien er uiteindelijk voor mij nog geen tastbare bewijzen zijn voor wie er gelijk heeft.

    Vervolgens geef ik de Blogger vanuit zijn standpunt gelijk. Tevens zou ik willen dat je de stelling omdraait en daar een aardig artikel over zou schrijven: Is geloof een wetenschap? Waarbij ik direct wil opmerken dat de letterlijke vertaling/definitie van Taliban "student van de koran is".

    Vervolgens maak ik nu een sprong (naar aanleiding van voorgaande) en sla ik een aantal stappen over (deze stappen zijn te lang en ik veronderstel dat u deze ook kunt invullen): Dit gaat over een discussie op wat we veronderstellen wat het woord geloof betekent. Niet zozeer of evolutie een geloof is. Het is overigens kort door de bocht om de definitie uit onze dikke van dale te nemen zonder daar internationaal te kijken wat er globaal wordt verstaan onder geloof. Ik kan dit niet met zekerheid zeggen, maar het lijkt als of er geen eenduidige opvatting is.

    Eens met de stelling? Neen.

    Kan evolutionisme een geloof zijn? ja (Het is maar net welke waarde je aan geloof hangt).

    Denk ik dat evolutionisme een geloof is? Nee.

    Is geloof een wetenschap? Ja.
    Maar ook hier zullen mensen over vallen...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. "Is geloof een wetenschap? Waarbij ik direct wil opmerken dat de letterlijke vertaling/definitie van Taliban "student van de koran is"."
      Kort antwoord: nee. Geloof is niet testbaar, verifieerbaar of reproduceerbaar.

      Wel is het mogelijk om het geloof zelf - als sociaal, cultureel of psychologisch verschijnsel - te bestuderen op een wetenschappelijke manier. Of om de Bijbel en de Koran te bestuderen, als literair of historisch document, of als mythologie. Dit wordt volop gedaan en is waardevol in een maatschappij waarin geloof zo'n grote rol speelt. Maar dat is wat anders dan dat geloof een wetenschap is.

      "Het is overigens kort door de bocht om de definitie uit onze dikke van dale te nemen zonder daar internationaal te kijken wat er globaal wordt verstaan onder geloof."
      Het resultaat zal niet wezenlijk anders zijn - de redenatie werkt bijvoorbeeld prima in het Engels. De meeste mensen snappen prima het verschil tussen 'geloof' in de context van religie en 'geloof' in een meer alledaagse context. De enige manier dat evolutie een 'geloof' is, is als je opzettelijk dat verschil probeert weg te poetsen.

      Verwijderen

Als je anoniem reageert, onderteken dan alsjeblieft je bericht ergens mee (hoeft uiteraard niet je echte naam te zijn), zodat we de verschillende "Anoniems" uit elkaar kunnen houden.