Is evolutie een geloof?

De brochure "Evolutie of Schepping?" suggereerde het al, en een paar reacties op dit blog beweerden dit ook stellig: evolutie is een geloof. Maar is dit ook zo?

Nee.

Ik begrijp dat dat een nogal onbevredigend antwoord is, zowel voor de mensen die het met me eens zijn als voor hen die het met me oneens zijn, dus zal ik dit antwoord toelichten. Maar voor ik dat doe wil ik zeker weten dat we allemaal weten waar we het over hebben, dat maakt de discussie wat makkelijker.

Het probleem is dat het woord "geloof" zeer uiteenlopende betekenissen kan hebben. Wanneer je zegt, "Ik geloof dat het regent," bedoel je heel iets anders dan wanneer je zegt, "Ik geloof dat God mijn gebeden verhoort." Dus laten we het woordenboek er eens bijhalen:

ge·loof het; o -loven 1 het vertrouwen in de waarheid van iets 2 een vast en innig vertrouwen op God 3 godsdienst

Dat is duidelijk genoeg, denk ik. Het Christendom, bijvoorbeeld, is duidelijk een geloof: het is een godsdienst, het omvat een vast en innig vertrouwen op God, en omvat (onder meer) het vertrouwen dat Jezus is gestorven voor onze zonden. Raak op alle drie de betekenissen.

Goed, we weten nu waar we het over hebben. Hoe zit het dan met evolutie? Evolutie is geen godsdienst. Er is geen heilig boek, geen onaantastbaar dogma, geen priesters, geen profeet, geen ceremonies of rituelen, geen kerk. Ook schrijft evolutie geen leefregels voor. En nee, Darwin was geen profeet en zijn boek is geen dogma. Zoals ik al eerder heb gezegd, zijn zijn ideeën veelvuldig gecorrigeerd en aangevuld. Betekenis 3 valt dus af.

Evolutie is al helemaal geen vast en innig vertrouwen op God. Ik denk dat we het daar allemaal wel over eens kunnen zijn. Betekenis 2 valt dus ook af.

Blijft over betekenis 1. In die zin zou je evolutie misschien een geloof kunnen noemen: evolutie is het vertrouwen in de waarheid van voortplanting met wijzigingen en natuurlijke selectie als het belangrijkste mechanisme achter de verscheidenheid van leven.

Nu ik dus min of meer heb toegegeven dat evolutie toch een soort van geloof is (en ik zal me niet al teveel verbazen als ik daarmee buiten deze context geciteerd ga worden), waarom antwoordde ik aan het begin dan volmondig "Nee"?

Zoals we net gezien hebben, is het geloof in evolutie een heel ander soort geloof dan bijvoorbeeld het geloof in God, zelfs zo verschillend dat het wel heel vreemd is om evolutie een geloof te noemen. Bijvoorbeeld, strikt gesproken, volgens definitie 1, is "het regent nu buiten" ook een "vertrouwen in de waarheid van iets", maar dat ga je toch ook niet een "geloof" noemen? En dan maakt het nog niet eens uit of het echt regent of niet.

Waarom blijven dan toch zoveel mensen volhouden dat evolutie een geloof is? Wanneer mensen de opmerking maken dat evolutie een geloof is, gebeurt dat vaak in een context als, "evolutie is ook een geloof, net als geloof in God, dus wat maakt het dan uit welk geloof je volgt?" De "Evolutie of Schepping" brochure zegt in feite hetzelfde. Kennelijk is dit een manier om hun afwijzing van evolutie te verdedigen, of misschien wel een manier om anderen ervan te overtuigen om dezelfde keuze te maken.

Eigenlijk is dat een rare gedachtegang, als je er eens echt over nadenkt. Doet dat niet hun eigen geloof tekort, door hun geloof in een hogere macht op hetzelfde niveau te plaatsen als het aardse evolutie? En het is ook al geen goed argument om je keuze te verdedigen. Als het toch niet uitmaakt, waarom zou ik dan niet voor God kiezen? Waarom zouden zij dan niet voor evolutie kiezen? Of voor allebei? Of zouden ze het toch zelf niet geloven dat het niet uitmaakt?